Ergonomi Nedir?

Ergonomi, iş yasası anlamına gelen Yunanca bir sözcüktür. Ergo (iş, çalışma), nomos  (yasa) anlamlarına gelen Yunanca sözcüklerin birleştirilmesiyle Ergonomi sözcüğü elde edilmiştir.

Ergonomi; isçinin ve içerisinde çalıştığı çevrenin ilişkisini inceleyen ve bu arada çıkan problemlere anatomik, fizyolojik ve psikolojik bilgiler ışığı altında çözüm arayan bir disiplindir. Ergonomi; insan, teknik ve cevre uyumunun temel kurallarını ortaya koyan çok disiplinli bir bilim dalıdır. Daha kapsamlı bir tanım ile ergonomi; insanların anatomik özelliklerini, antropometrik karakteristiklerini, fizyolojik kapasite ve toleranslarını göz önünde tutarak, endüstriyel is ortamındaki tüm faktörlerin etkisiyle oluşabilecek, organik ve psikososyal stresler karsısında, sistem verimliliği ve insan-makine-cevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan, çok disiplinli bir araştırma ve geliştirme alanıdır.

Ergonominin amacı, çalışanla işi arasında iyi bir uyum sağlayarak, insanın çalışırken aşırı zorlanmalar yüzünden yıpranmasını önlemek, öte yandan bu uyum sayesinde is başarımını artırmaktır. Ergonomi, çalışanla işi arasındaki istenen uyumu gerçekleştirebilmek için, öncelikle insanın yeteneklerini en iyi kullanabileceği bir işe yerleştirmeyi amaçlar. En uygun yerleşimi sağlayabilmek için de insanı tüm boyutlarıyla inceler.

Ergonomi insanın özelliklerini, yeteneklerini, yeteneklerini geliştirme gücünü ve bu gücün sınırlarını inceleyerek, insandan istenebilecek görevlerin çerçevesini belirler. Bundan sonra çalışanla işi arasında iyi bir uyum sağlar, insanın çalışırken aşırı zorlanmalar yüzünden yıpranmasını önler ve bu uyum sayesinde iş başarımını yükseltir.

Ergonomi, iş sistemi içinde insanı incelerken, daha yüksek iş başarımına ulaşmayla, çalışan kişiden istenen zorlanma arasında bir denge kurmayı amaçlar. Zorlanma aşırı artırılmadan, iş başarımının yükseleceği ilk kez ergonomik araştırmalarla kanıtlanmıştır.

Günümüzde, ergonomik çalışmalarla, ulaşılmak istenen nokta, çalışma ortamını, insana gelebilecek bir takım tehlikelerden ve kazalardan arındırmanın ötesinde, bu çalışma ortamını, insanın hoşuna gidecek ve onu mutlu edecek bir ortama dönüştürmektir.

·         “İnsanca çalışma ortamı” olarak tanımlayabileceğimiz böyle bir ortamda;

• ·         Araç ve gereçler, insan özelliklerine ve yeteneklerine göre tasarlanır.
• ·         Çalışma yöntemleri ve çevre koşulları insana uygun duruma getirilir.
• ·         Yapılan işin anlamlı, ilginç ve yararlı olarak algılanması sağlanır.
• ·         Çalışanlara yeteneklerini kullanma ve kendilerini kanıtlama olanağı verilir.
• ·         Çalışanların kendilerini bir değer olarak görmeleri sağlanır.

Böylece iş sisteminin insan üzerinde oluşturduğu fizyolojik zorlanma ve psikolojik zorlanma en aza indirilmeye çalışılır. Ergonomik uygulamaların basarıyla yerine getirilmesiyle birlikte iş süresi kısalır; yorgunluk, is stresi, kazalar, işe devamsızlık, iş gücü kayıpları, malzemenin bozulması, malzemenin israfı azalır; kalite, üretkenlik, verimlilik ve kâr yükselir.

Ergonominin konusu iş ve insan ilişkileri ve bu ilişkileri etkileyen çevresel faktörlerdir. İnsan özellikleri, insan-makine ilişkisi, çalışma koşulları, çevresel koşullar bir bütün olarak ergonominin çalışma sahasına girer. Başka bir ifadeyle masanızın yüksekliği, sandalyenizin rahatlığı, çalıştığınız yerin havasının nemi, gürültü düzeyi, dinlenme araları, çalışma tezgahının konumu, gösterge düzeni, gösterge-kontrol ilişkisinin uygunluğu, çalışma alanının boyutu, renklerin kullanımı, aydınlatmanın yeterliliği vb. konular ergonominin çalışma konularıdır. Ergonominin uğraş alanları aşağıdaki şekilde belirtilebilir:

İnsan özellikleri ve kapasite sınırları: Duyusal özellikler, fiziksel özellikler, ussal özellikler, duyusal, fiziksel, ussal kapasite sınırları.

Çalışma koşulları: Duruş ve hareketler, yorgunluk, gerilim, monotonluk, iş güvenliği, kazalar, motivasyon, vardiya çalışması, çalışma süreleri, otorite, yetki, sorumluluk, grup davranışı, ücret yapısı.

İnsan makine ilişkisi: Gösterge-kontrol düzeni, boyut sorunları, mekanik sorunlar.

Çevresel koşullar: Aydınlatma, gürültü, titreşim, sıcaklık, nem, hava akımı, toksik maddeler, buharlar, gazlar, radyasyon, düzen ve temizlik, renk ve manzara.